Hallux valgus

Hallux is latijn voor grote teen en valgus wil zeggen schuin.  Hallux valgus is een genetisch bepaalde aandoening. Het komt voor bij ongeveer 10% van de dames, in meer of mindere mate. Bij mannen komt het tien maal minder voor. Het dragen van nauwe schoenen of hoge hakken werkt de aandoening in de hand . Bij sommige meisjes treedt de afwijking al tijdens de groei op, dit noemt men de juveniele vorm. Bij anderen treedt de afwijking pas op vanaf 30 à 40 jaar of zelfs pas op oudere leeftijd. De afwijking treedt meestal aan de beide voeten op.

Er ontstaat een knobbel aan de binnenzijde van je voet. Dit noemt men de bunion. Ook gaat de grote teen geleidelijk meer en meer schuin staan, in de richting van de andere tenen. De knobbel aan de basis van de teen berokkent geleidelijk aan meer en meer last, vaak zelfs over jaren. Bij het dragen van stug of smal schoeisel wordt de knobbel rood, gezwollen en pijnlijk. Men spreekt dan van bunionitis (de bunion is ontstoken). In het begin gaat dit ook weer over door het dragen van ruimer of open schoeisel.

Uiteindelijk volgen de ontstekingen elkaar sneller op en dient een oplossing te worden gezocht. Hierbij kan men kiezen om definitief nauwe schoenen te weren of zelfs speciale orthopedische schoenen te laten maken, aangepast aan de voet,  of men kan een heelkundige correctie te laten uitvoeren. Bij gevorderde gevallen, welke niet tijdig gecorrigeerd worden, kan er door de druk van de schuine grote teen een hamerteen van de naburige tweede teen ontstaan. Dit is een pijnlijke knobbel aan de rugzijde van deze teen. Dikwijls zien we als gevolg van de hallux valgus ook een doorgezakt voorste voetgewelf ontstaan met metatarsalgie tot gevolg. Dit is pijn in de bal van de voet en kan behandeld worden met een steunzool met een dik kussentje net achter de bal van de voet.

Een operatie is dus geen must. Mits voldoende schoenaanpassing is het steeds mogelijk om comfortabel door het leven gaan.

Eerst en vooral moet men ruimer schoeisel dragen. Ruimer wil zeggen: veel ruimer dan wat de meeste dames denken! De zool van de schoen moet minstens 1cm breder zijn dan de voet zelf. Draag ook een maat groter dan wat je gewoon bent.

Indien er een doorgezakt voetgewelf is met pijn in de voorvoet kan een steunzool deze pijn verhelpen.

Het gebruik van een teenspacer (een siliconen plug die tussen de grote en de tweede teen wordt gestoken) of een nachtapparaatje dat de grote teen recht houdt is niet zinvol. Studies hebben duidelijk uitgewezen dat dit de evolutie van de ziekte niet kan tegenhouden. We gebruiken die hulpmiddeltjes wel onmiddellijk na de operatie om de correctie te behouden tot de hechting van het gewrichtskapsel na 3 maanden is genezen, nadien heeft het geen zin meer.

Bij oudere patiënten kan een orthopedische schoen ( een schoen gemaakt op maat) een mooie oplossing zijn. De orthopedische techniekers kunnen de dag van vandaag heel modieuze modellen maken die men nog moeilijk kan onderscheiden van een standaard comfort schoen. Hierbij wordt dus extra ruimte voor de knobbel en de schuine grote teen in de schoen ingebouwd zodat er geen wrijving en geen ontsteking meer optreedt.

Tenslotte kan men een operatie ondergaan . De beslissing om dit te laten uitvoeren is aan de patiënt. Een operatie is de enige optie die voor een definitieve oplossing zorgt. Er zijn wel enkele formele medische indicaties om over te gaan tot een ingreep. Dit zien we bij mensen met diabetes (suikerziekte) en mensen waar de aandoening zo gevorderd is dat er uiteindelijk schuurwonden (ulcus) ontstaan.

Het type operatie hangt van de uitgebreidheid of graad van de hallux valgus af. Voor de operatie dient er een staande radiografie van de voet genomen te worden. Op basis van deze RX kan de chirurg de intermetatarsale hoek bepalen. Dit is de hoek tussen het eerste en het tweede voetbeentje en is een maat voor de graad van de ziekte. Normaal is deze hoek minder dan 7 graden. 

In sommige gevallen dient tijdens dezelfde operatie de hamerteen van de naburige tweede teen te worden behandeld. Dit kan door middel van een PIP fusie. Dit wil zeggen het gewrichtje van de 2e teen vastzetten. Soms moet er ook een Weil osteotomie van het 2e voetbeentje gebeuren.

Bij al deze ingrepen dient er een incisie aan de binnenzijde van de voet gemaakt te worden. Soms ook een incisie aan de rugzijde van de voet. Op termijn valt het litteken van een dergelijke operatie mee maar in het begin heeft de patiënt er soms last van.

Na de operatie blijf je 24u opgenomen. Wanneer de Pop block ( de verdoving van het onderbeen en de voet) is uitgewerkt zullen de verpleegkundigen extra pijnstilling toedienen via het infuus zo nodig.

De dag na de operatie wordt een open gipsspalk aangelegd voor veertien dagen en mag je naar huis. Er geldt een steunverbod gedurende de eerste 2 weken an de ingreep.

Thuis is hoogstand de belangrijkste maatregel, best 23,5 uur van de 24, minstens 10 cm boven het niveau van je hart. Tevens moet men voldoende pijnstilling innemen. De hoeveelheid en duur hangen af van de intensiteit. We raden aan van te beginnen met 3 tabletten paracetamol van 1g in te nemen. Bij onvoldoende pijncontrole met deze medicatie kunnen nog 3 tabletten tramadol van 50mg worden ingenomen. Na enkele dagen vermindert de pijn en kan de pijnstilling progressief worden afgebouwd.

Ter preventie van trombose, klontervorming in de aders,  moet gedurende vijf weken bloedverdunning worden voorzien. Clexane 40mg of fraxiparine 0.4 zijn de meest courante producten. Dit kan men zelf doen, door een daglijkse injectie in het vet van de buik. Indien dit niet lukt neem je best contact met een thuisverpleegster.

Tenslotte voorzien we gedurende vijf weken elke dag 1 tablet Vitamine C. Dit doen we ter preventie van Sudeck atrofie.

Na 2 weken wordt op de consultatie de wonde gecontroleerd en wordt de gipsspalk verwijderd. Ook de draadjes worden op dat moment verwijderd.  Nu wordt er een bootwalker, een afneembare laars, aangelegd en mag progressief begonnen worden met  stappen en steunen. De bootwalker mag worden verwijderd bij het zitten of liggen. Ook douchen of baden nemen is vanaf deze mometn toegestaan.

Na 5 weken wordt er op de consultatie een radiografie genomen om te controleren dat de osteotomie (bot dat is doorgezaagd) is geheeld. Indien deze ok is mag dan de laars volledig uitgelaten worden en mag stappen met zeer ruim schoeisel worden opgestart. Let wel, de voet is vaak nog flink gezwollen op dit tijdstip.

Na 10 weken is er de laatste controle. Normaal kan iemand met staand werk dan het werk hervatten. Iemand met zittend werk kan al na 5-6 weken hervatten.

De voet blijft lang gezwollen na een dit type ingreep. Dit is vaak een reden van ongerustheid en hinder. We raden aan om vanaf 2 weken goed door te steunen op de voet. Dit vermindert de zwelling, de hinder en de kans op complicaties.

De meest frequente complicatie is het optreden van een sudeck atrofie of algoneurodystrofie. Dit is een mysterieuze ziekte waar we het fijne nog niet van weten.  De voet blijft gezwollen, kleurt paars en blijft erg pijnlijk. Er treed ook botontkalking op. Typisch ontstaat dit 6w tot 2 à 3 maanden na de ingreep.  De oorzaak is ongekend. Het is zaak van de diagnose vroeg te stellen en tijdig behandeling in te stellen. Dit gebeurt middels het toedienen van calcitonine injecties gedurende 6w tot 3 maand.

Vroeger was een trombose een frequente complicatie. Dit is het ontstaan van klonters in de aders van het been ten gevolge van de inactiviteit. Door het gebruik van bloedverdunnende inspuitingen tot 5 weken na de operatie is de kans dat dit optreedt klein geworden. Bij een trombose treedt een zwelling op, met pijn in de kuit of zelfs het gehele been. Er dient een echografie van de kuit te gebeuren en 6 maanden bloedverdunnende medicatie te worden gegeven indien deze echografie een trombose bevestigt.

Af en toe zien we een wondinfectie, een ontsteking van de wondnaad. Dit is meer frequent bij mensen met diabetes ( suikerziekte) of mensen die chronisch cortisone innemen zoals bij reumatoide artritis of astma. Er ontstaat een rode zone rond de wonde en er komt soms ook etter uit. Er dient dan een staaltje te worden genomen van de etter en de wonde dient soms gereinigd te worden.Tevens moeten dan antibiotica ingenomen worden.

Op lange termijn kan een recidief optreden. Dit wil zeggen dat de grote teen terug scheef groeit, de bunion terug verschijnt en de klachten terug opsteken. Dit zag men vroeger vrij frequent met de oude operatietechnieken. Met de huidige operatietechnieken en een goede keuze betreffende type operatie is deze complicatie zeldzaam geworden.